محمدجواد لاریجانی سرشاخ با عالمان دین | «فقر بهتر است یا حجاب» به روایت مردی که می خواهد در هر حوزه‌ای صاحب‌نظر باشد
رویداد ۲۴| سیما پروانه‌گهر: اظهارات محمدجواد لاریجانی درباره موضوع حجاب و شکم سیر در جامعه، یادآور مثالی درباره یک چهره ایتالیایی است؛ روایتی در مورد سیلویو برلوسکونی سهام‌دار عمده شرکت رسانه‌ای مدیاست و مالک پیشین باشگاه فوتبال ایتالیایی آ. ث. میلان در زمان حیات اش بود که میگفت برلوسکونی میخواهد در مراسم عروسی داماد باشد و در مراسم تدفین جنازه، تعبیری از فردی که میخواهد در هر حوزه‌ای و جریانی صاحب نظر و فرد مورد توجه باشد.
حالا اظهارات جدید محمد جواد لاریجانی باردیگر نشان داد که او میخواهد از در هر حوزه‌ای فارغ از میزان تخصص صاحب نظر باشد اظهار فضل کند، موقعیتی که این روز‌ها به یمن امپراطوری جریان جلیلی در صداوسیما نیز برای او مهیا شده و او متمایز از دیگر برادرانش و پسران خانواده لاریجانی در کانال‌های مختلف درباره موضوعات مختلف تحلیل ارائه می‌دهد. نقشی که از دهه ۷۰ مشتاقانه آن را دنبال می‌کرد؛ آن زمان به مباحث ایدئولوژیک و فکری می‌پرداخت و مناظره‌های غیرمستقیم با عبدالکریم سروش داشت. از پیش از آن زمان و در سال‌های بعد هم به یمن حضور در تیم‌های فعال در حوزه سیاست خارجی به تحلیل مسائل سیاست خارجی می‌پرداخت و در این زمینه نسخه می‌پیچید. در سال‌های حضور در قوه قضاییه تز‌های شاذی در مورد موضوعات جامعه‌شناسی و حقوق بشر می‌داد. کتابی در باب «نقد دینداری و مدرنیسم» نیز نوشت و بعد‌ها نیز مشاور نمونه حوزه کشاورزی هم شد. حالا نیز پا در کفش روحانیت و مباحث شریعت کرده و با اظهاراتی عجیب توجه‌ها را به خود جلب کرده است.
گفته جدید او مبنی بر این که «اینکه بگویند شکم مردم را سیر کنید و بعد بگویید حجاب داشته باش، همان راهبردی است که غربی‌ها دنبال آن هستند.»، اما از چند جهت قابل توجه است.
۱-اظهارات جواد لاریجانی اتفاقا مصادف با گفته‌های آیت الله جوادی آملی منتشر شد. جوادی آملی که اخیرا درباره قانون حجاب گفته بود که «مسائلی مانند حجاب و امثال آن نه با بگیر و ببند که با ادب و عدل حل می‌شود»، اخیرا نیز گفته است که «خودمان گرفتار اختلاس باشیم بعد بخواهیم در برابر دشمنان مقاومت کنیم؟ با این بازی‌ها کسی مقاوم نیست». علاوه بر این همین یک ماه پیش بود که آیت الله صراحتا گفت که «خدا هیچ ملتی را با تازیانه‌ای دردناک‌تر از فقر نزده؛ اگر فقر باشد، دینداری مردم مشکل است».
حتی آیت الله مکارم شیرازی که عموما در اجرای حدود شریعت دیدگاه‌های بسته تری در قیاس با جوادی آملی دارد نیز ۱۰ آبان ماه سال جاری در دیداری با مسعود پزشکیان گفت که «حل مسئله حجاب به‌صورت اجباری نه عملی است و نه صحیح؛ بلکه باید به‌صورت تدریجی و گام‌به‌گام اقدام شود». در همین دیدار نیز مکارم شیرازی بارها در مورد وضعیت اقتصادی جامعه، فقر، گرانی مسکن و حتی افزایش قیمت بنزین به رییس دولت هشدار می‌دهد.
علی رغم این اظهارات صریح عالمان دین درباره اولویت بندی مسائل در جامعه، اما جواد لاریجانی ارجحیت بحث تامین معاش مردم بر موضوعی، چون اجرای قانون حجاب را به صراحت بیان می‌کند. از یک نظر نیز باید قدردان جواد لاریجانی بود که باور‌های بخشی از جریان راست قدیم و تفکر مصباحیون و جلیلیون را به صراحت بیان کرد و تکلیف جامعه را نیز روشن کرد.
۲- به نظر می‌رسد جواد لاریجانی در حوزه مسائل اقتصادی از اساس نگاهی کاهنده دارد. او که در سال ۱۳۹۱ گفته بود «اگر بخواهیم برای رهایی از فشار‌های اقتصادی بحث مذاکره با آمریکا را مطرح کنیم، درست نیست، ولی اگر مصالح نظام ایجاب کند با شیطان در قعر جهنم نیز مذاکره می‌کنیم» حالا نیز با بیان دیدگاهی مبنی بر این که ارجحیت سیرکردن شکم مردم بر اجرای قوانین حوزه حجاب راهبرد غربی‌هاست بار دیگر نشان داد که گویی در افکار او مساله فشار اقتصادی موضوعیتی ندارد. همانگونه که از منظر او بحث مذاکره با آمریکا تنها در صورت «مصالح نظام» و نه «فشار اقتصادی تحریم ها» موضوعیت پیدا می‌کند، تقدم و تاخر مساله اجرای قوانین مربوط به حوزه حجاب نیز باید بر اساس رویکردهای ضدغربی باشد تا اولویت نیاز‌های جامعه.
سوال اصلی این است که چرا سیاستمداری که نزدیک به ۵۰ دهه در حوزه‌های مختلف سیاست داخلی و خارجی فعال بوده اینچنین به بحران جدی اقتصادی در جامعه بی توجه است و در هر درس و بحثی بی تفاوت از کنار آن می‌گذرد.
۳- جواد لاریجانی در سال‌های دهه هفتاد معتقد بود مساله اصلی در یک سیستم نباید توجه به «مشروعیت» بلکه باید کارامدی و «مقبولیت» باشد. او بارها تاکید کرده بود که کارآمدی اصل ضروری و اساسی برای حرکت یک نظام حکومتی است، اما این که چرا حالا در عیان اصرار به بیان مطالبی بر سبک و سیاق احمد علم الهدی دارد مشخص نیست.
دلیل این که چرا او سه دهه پیش از این به کارامدی باور داشته و حالا هم‌صدا با همکار قدیمی‌اش علی اکبر ولایتی که گفته بود «مردم یمن لنگ می‌پوشند و نان خشک می‌خورند، اما مقاومت می‌کنند» سعی در تقلیل موضوعات معیشتی و اقتصادی به موضوعات ایدئولوژیک دارد، مشخص نیست. جالب است که اختلاف نظر این دو دیپلمات در حوزه سیاست خارجی و مساله قطعنامه ۵۹۸ همواره اختلافاتی ریشه‌ای داشته‌اند اما حالا هم‌صدا شده‌اند.
علاوه بر این دلیل این که او سعی دارد از اظهار فضل در حوزه اندیشه دینی فراتر برود و حتی در اجرای حدود شریعت بر خلاف علمای دینی پیشی بگیرد هم مشخص نیست. اما آنچه روشن است سرنوشت جواد لاریجانی در دهه هشتم زندگی اش است؛ سرنوشتی در تضاد با رویه‌ای که برادرش علی لاریجانی در پیش گرفت و از منتهاالیه اردوگاه راست به میدان اعتدال آمد، جواد لاریجانی در حرکتی معکوس، اما سعی دارد تا مرز راست رادیکال را یک تنه جابه‌جا کند.
